?Nieborów – Siwica – Arkadia?

„Nieborów – Siwica – Arkadia” (Bolimowski Park Krajobrazowy
w Skierniewicach, ul. Jagiellońska 29, Skierniewice)

Nieborów i sąsiadująca z nim Arkadia to zabytki znane w Polsce i za granicą, leżące w północno-zachodnim krańcu Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. W pobliżu znajduje się rezerwat łąkowo – bagienny – „Polana Siwica”. Opisywana ścieżka dydaktyczna łączy te trzy miejsca i pozwala poznać ich walory historyczne, kulturowe i przyrodnicze. Można ją przebyć pieszo, rowerem lub konno.

Arkadia – wieś w gminie Nieborów, nad rzeką Skierniewką z romantycznym ogrodem pełnym sztucznych ruin, utworzonym w 1779 r. przez Helenę  z Przeździeckich Radziwiłłową. Były to modne wówczas projekta, powstałe pod wpływem angielskiej i francuskiej mody, głoszącej idee bukolicznego życia pośród sielskich pejzaży, harmonię z przyrodą, powrót do antycznej szczęśliwości i tajemnic Średniowiecza.

Trzeba co najmniej dwóch godzin, by oddać się błądzeniu po ścieżkach romantycznego parku, odwiedzić tajemnicze ruiny Przybytku Arcykapłana, Jaskini Sybilli, Domu Murgrabiego, Łuku Greckiego, Akweduktu, Cyrku Rzymskiego, i obowiązkowo sfotografować się na kamiennym sfinksie strzegącym Świątyni Diany. Jej białe smukłe kolumny i zdobiące wspaniały portyk słowa Petrarki: DOVE PACE TROVAI D’OGNI MIA GVERRA (Tutaj odnalazłem pokój po każdej mej walce) doskonale kontrastują z otaczającymi świątynię swojskimi lipami i jaworami oraz porykiwaniem czarno-białych krasul, dobiegającym             z okolicznych pól.

Obcojęzycznych cytatów, alegorii, epitafiów, aforyzmów, grobowców, sarkofagów, tajemniczych studzien, zagadkowych rzeźb, rozbitych kolumn, strzaskanych obelisków               i innych romantycznych śladów przeszłości w Arkadii nie brak. Są nawet Pola Elizejskie z nieodgadnionym Grobowcem Złudzeń, w którym – zda się – pogrzebano jakby wszelkie nadzieje…  

Założenie Arkadyjskie jest jedynym w Polsce zabytkiem dawnej architektury ogrodowej, który zachował swą niemal niezmienioną pierwotną koncepcję przestrzenną.

Park jest otwarty dla zwiedzających od wtorku do niedzieli w godz. 10 00 – 15 30.
Opuszczając go warto zwrócić uwagę na skromny drewniany domek, znajdujący się tuż przy ogrodzeniu, od strony zachodniej. W latach 1893-1903 mieszkała w nim Maria Konopnicka.

Z Arkadii ta sama szosa, ocieniona zabytkową aleją lipową z 1770 r. wiedzie do odległego o 7 km Nieborowa; w połowie drogi otwiera swe podwoje Bolimowski Park Krajobrazowy.

Nieborów – jak twierdzą miejscowe podania – założył niejaki Niebor na terenie nie zalesionym, a więc „nie-borowym”, przy starej piastowskiej drodze łączącej Gniezno, Poznań i Łowicz z Bolimowem i Warszawą.

Na początku XVI w. wzniesiono tam gotycko-renesansowy dwór, który przetrwał niemal dwa stulecia jako własność rodu Nieborowskich. Pod koniec XVII w. dobra nieborowskie kupił prymas polski, kardynał Michał Stefan Radziejowski, który na miejscu dworu wybudował – według projektu holenderskiego architekta Tylmana z Gameren – pałac barokowy. Pałac przechodził różne koleje losu – sprzedawany, odsprzedawany, zastawiany, dziedziczony, przeżywał chwile świetności i upadku. Ostatniej przebudowy dokonał w latach 1922–1929 ostatni dziedzic Nieborowa, Janusz Radziwiłł, czyniąc zeń ekskluzywną przedwojenną rezydencję, goszczącą dyplomatów i znanych artystów.

Przypałacowy ogród w stylu francuskim ze strzyżonymi szpalerami, wielką aleją lipową, stanowiącą oś widokową,  rabatami kwiatowymi i miniaturowymi labiryntami z bukszpanu wciąż zachwyca swą prostotą i elegancją. Podziwiać w nim można m. in. 4 „Baby” – połowieckie rzeźby kultowe z XI w., których dotknięcie gwarantuje wszelką pomyślność            i obfitość potomstwa, oraz pochodzący z Krymu XVIII-wieczny słup cmentarny z napisami arabskimi i greckimi. Kanał w kształcie litery „L” z trzema basenami i tarasowymi skarpami oddziela ogród od parku utrzymanego w stylu angielskim, który niegdyś służył za zwierzyniec i bażantarnię.

W 1945 r. pałac, otaczający go park i ogród weszły do zasobów Muzeum Narodowego w Warszawie i stały się jedną z największych atrakcji turystycznych kraju. W pałacu urządzono muzeum wnętrz.  Znajdują się w nim m. in.: antyczne rzeźby (słynna „Nieborowska Niobe”), cenne meble, kolekcja portretów polskich, biblioteka, kolekcje rycin  i rysunków, zbiory kartograficzne. W nieborowskich plenerach i wnętrzach zrealizowano wiele filmów (np. Akademia Pana Kleksa) i sztuk teatralnych. Jak za dawnych czasów wciąż chętnie zjeżdżają tam znani artyści, pisarze, malarze, fotograficy…

Działająca niegdyś w Nieborowie manufaktura wytwarzała tzw. „fajanse nieborowskie”. Dziś tradycje rękodzielnicze podtrzymuje pracownia ceramiczna, znajdująca się w budynku byłej manufaktury. Tamże można obejrzeć zbiory majoliki dawnej.

Muzeum i park otwarte dla zwiedzających od wtorku do niedzieli w godz. 10 00 – 15 30; od 01 IV do 30 IX czynna kawiarnia.