Ośrodek Edukacji Środowiskowej

Fot. E. Perkowska

Fot. W. Misiukiewicz

Fot. W. Misiukiewicz

Fot. W. Misiukiewicz

Prowadzona przez Park działalność edukacyjna ma niezwykle zróżnicowane formy i obejmuje m.in. zajęcia terenowe i laboratoryjne w Ośrodku Edukacji Środowiskowej.

Ośrodek Edukacji Środowiskowej na terenie Wigierskiego Parku Narodowego posiada wszechstronną i różnorodną ofertę edukacyjną. Zajęcia dydaktyczne są prowadzone w Ośrodku i na ścieżkach edukacyjnych.

Wigierski Park Narodowy
Krzywe 82
16-400 Suwałki
tel. 87 5632540
fax 87 5632541
www.wigry.win.pl
[email protected]

Teren parku jest przygotowany do zwiedzania dzięki sieci szlaków turystycznych i przede wszystkim ścieżek edukacyjnych (Las, Suchary, Płazy, Jeziora, Puszcza, Eksploatacja Dóbr Puszczańskich).

W programie edukacyjnym ośrodka są zajęcia z zakresu:

• metod monitoringu przyrody i środowiska,
• ogólnej ekologii ekosystemów wodnych,
• badania makrofauny bezkręgowej w różnych typach jezior,
• ekologii bobrów,
• funkcjonowania ekosystemów leśnych,
• ochrony przyrody w parkach narodowych.

Oferta edukacyjna jest adresowana zarówno do najmłodszych grup wiekowych, łącząc zabawę z aktywnym poznawaniem przyrody, jak i poprzez warsztaty do dorosłych, na przykład do nauczycieli, stąd też różnego rodzaju warsztaty, podejmujące tematykę aktywizujących metod edukacji ekologicznej.

Realizowane są liczne ogólnopolskie programy edukacyjne (Zielony Pakiet, Ptaki drapieżne, Znam i chronię, Czym skorupka za młodu nasiąknie, Ekozespoły, Ekologik, etc.). W obiektach należących do Wigierskiego Parku Narodowego można zwiedzić wystawy o różnej tematyce. W siedzibie parku w Krzywem udostępniona jest wystawa przyrodniczo-kulturowa „Nad Wigrami”. W 2005 przeprowadzono jej gruntowną modernizację i dostosowano dla osób niepełnosprawnych.

Wigierski Park Narodowy miał również niejednokrotnie okazję do prezentowania swoich walorów w formie wystaw czasowych w placówkach muzealnych i ośrodkach edukacyjno – muzealnych na terenie Polski. Poznawać park można również w czasie krótkich masowych imprez na stoiskach w czasie trwania Targów Edukacji Ekologicznej Eko Media Forum w Poznaniu, obchodów Międzynarodowego Dnia Ziemi w Warszawie na Polu Mokotowskim w Warszawie.

Ważną częścią działań są imprezy i akcje lokalne o charakterze edukacyjnym organizowane na terenie parku dla okolicznych mieszkańców i współpracujących z parkiem szkół. Co roku dużym zainteresowaniem cieszą się: obchody Międzynarodowego Dnia Ziemi, Akcja Sprzątania Świata, Ferie z Wigierskim Parkiem Narodowym, akcja przenoszenia płazów przez szlaki komunikacyjne „Uwaga! Żaba”, akcje informacyjne na temat szkodliwości wypalania traw.

Akcenty edukacji środowiskowej występują także podczas niektórych imprez o charakterze turystycznym lub sportowym, organizowanych przy udziale parku przez Suwalski Oddział PTTK-u: rajdy turystyczne oraz regaty żeglarskie. Ponadto, w okresie wakacyjnym, organizowane są m.in. przeglądy filmów w plenerze pod nazwą Zielone Kino, otwarte zajęcia przyrodnicze dla dzieci i rodziców w ramach Letniej Akademii Przyrody.

Edukacja jest również prowadzona przez szeroką działalność wydawniczą. Park stara się przybliżać swoje walory przyrodnicze i kulturowe. Wydawane są ulotki i foldery, pakiety scenariuszy do prowadzenia lekcji, mapy turystyczne, przewodniki po parku, przewodniki do oznaczania organizmów wodnych i leśnych, foldery, pakiety broszur, książki, wydawnictwa albumowe. Część wydawnictw ukazuje się także w wersjach obcojęzycznych. Ponadto od 2001 park wydaje czasopismo – kwartalnik „Wigry”, od 2004 roku z dodatkiem dla dzieci i młodzieży pt. „Wigierek”, a od roku 2009 z dodatkiem dla osób prowadzących działalność rolniczą na terenie parku zatytułowanym: „Na miedzy”.

Działania edukacyjne parku są skierowane również do mieszkańców i rolników. Program zachowania różnorodności biologicznej w rolnictwie to ważna część edukacji. Organizowane są kampanie informacyjne, cykle szkoleń, seminaria i sesje wyjazdowe, wydawane są publikacje na temat różnorodności biologicznej w rolnictwie. Ponadto zrealizowano projekt popularyzujący rodzime odmiany roślin ozdobnych w przydomowych ogrodach. Wspólnie z innymi parkami narodowymi i krajobrazowymi w województwie podlaskim organizowano przez wiele lat Sztafetę Obszarów Chronionych Województwa Podlaskiego (WPN był jej inicjatorem i koordynatorem), uczestniczymy w Ogólnopolskim Konkursie Wiedzy Ekologicznej pt. „Bioróżnorodność i formy ochrony przyrody w Polsce”, koordynowanym przez Białowieski Park Narodowy. Naszym nowym partnerem w działaniach edukacyjnych są Lasy Państwowe – należy tu wymienić wspólną, wieloletnią imprezę dla młodzieży pt. Europejski Tydzień Lasów organizowaną wspólnie z Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Białymstoku i sąsiadującymi z parkiem nadleśnictwami: Augustów, Głęboki Bród, Suwałki, Pomorze. Park otwarty jest też na współpracę ze szkołami wiejskimi, świetlicami gminnymi, etc. Staramy się odpowiadać na każdą prośbę udziału w prelekcji, imprezie czy w projekcie. Szczególną troską staramy się otaczać szkoły z najbliższego terenu.

• WYSTAWA „NAD WIGRAMI”

Wystawa mieści się w siedzibie dyrekcji parku w Krzywem. Poza posterami, prezentującymi rozmaitość środowisk, zgromadzono wypreparowane okazy zwierząt – ryb, ptaków, ssaków, gabloty z owadami. W części wystawy dotyczącej ekosystemów wodnych znajduje się akwarium z rodzimymi gatunkami ryb. Są tu także ciekawe gry edukacyjne i stacjonarne kioski multimedialne. Integralną częścią ekspozycji jest diorama w holu budynku, prezentująca środowisko życia herbowego ssaka parku – bobra oraz przekrój przez żeremie. Zwiedzanie wystawy warto uzupełnić prelekcją, pokazem slajdów, filmów, bądź prezentacją multimedialną. W siedzibie parku znajduje się, wyposażona w sprzęt audiowizualny i multimedialny, sala konferencyjna, która może pomieścić jednorazowo ok. 45 osób.

• WYSTAWY CZASOWE

W parku przygotowywane są wystawy czasowe o różnorodnej tematyce, głównie prezentujące plon licznych konkursów plastycznych i fotograficznych. Park posiada także przenośną wystawę w formie tzw. banerów pająkowych, która udostępniana jest instytucjom i szkołom. Przygotowywane są ponadto liczne aranżacje wystaw promujące dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe tych terenów w placówkach muzealnych na terenie całego kraju. Postery i inne elementy aranżacji służą także do przygotowania ekspozycji i stoisk podczas Targów Edukacji Ekologicznej Eko Media Forum w Poznaniu, obchodów Międzynarodowego Dnia Ziemi w Warszawie na Polach Mokotowskichi wielu innych.

• OBIEKT EDUKACYJNY „DZIUPLA”

Obiekt edukacyjny „Dziupla” oddalony ok. 300 metrów od siedziby parku w Krzywem. Jest to dawny budynek gospodarczy, w którym urządzono przytulną salę z kominkiem. W Sali kominkowej istnieje możliwość prowadzenie prelekcji, warsztatów, szkoleń i innych zajęć edukacyjnych. Znajduje się tu też pomieszczenie kuchenne i sanitariaty. Na zewnątrz wybudowano zadaszenia ze stołami i ławami. Tuż obok „Dziupli” znajduje się piec do wypalania wyrobów z gliny. Obiekt może jednorazowo przyjąć nawet do 150 osób, a skorzystanie z niego wymaga wcześniejszej rezerwacji.

Największą grupę korzystającą z oferty Parku stanowi młodzież szkół podstawowych i średnich, przyjeżdżająca tu pod opieką nauczycieli lub innych osób dorosłych. W czasie pobytu na terenie Ośrodka realizowany jest program edukacyjny, uzgadniany zazwyczaj wcześniej z opiekunami grup i ewentualnie modyfikowany w zależności od pogody lub stopnia zainteresowania proponowanymi tematami zajęć.

Pracownicy Parku przygotowują program z wielu dziedzin ekologii i ochrony przyrody, w tym zajęcia z zakresu:

• poznawania drzew, krzewów i wybranych gatunków roślin zielnych charakterystycznych dla różnych siedlisk leśnych (lasu mieszanego, boru i olsu);
• funkcjonowania ekosystemów leśnych, ze szczególnym uwzględnieniem krążenia materii;
• składu zespołów i ekologii wybranych grup bezkręgowców leśnych, w szczególności fauny epigeicznej;
• ekologii bobrów, a zwłaszcza ich wpływu na środowisko leśne;
• fito- i zooplanktonu w różnych środowiskach wodnych;
• struktury zespołów roślin szuwarowych i zanurzonych;
• zgrupowań makrofauny bezkręgowej w różnych typach jezior;
• sukcesji ekologicznej, na przykładzie zarastania sucharów;
• ogólnej ekologii ekosystemów wodnych;
• ochrony przyrody w parkach narodowych;
• współczesnych zagrożeń środowiska przyrodniczego;
• metod monitoringu przyrody i środowiska;
• zasad i metod ochrony środowisk wodnych przed zanieczyszczeniem, w tym metod oczyszczania ścieków i właściwej gospodarki w zlewniach ekosystemów wodnych; metod rekultywacji środowisk zdegradowanych;gospodarki odpadami i in.

Znaczna cześć zajęć jest prowadzona w terenie, w szczególności na trasie ścieżek edukacji przyrodniczej. Wyjście w teren, związane z wykonywaniem określonych obserwacji, pomiarów lub zebraniem próbek, poprzedza zebranie uczestników szkolenia w budynku Ośrodka. Osoby prowadzące zajęcia objaśniają cel i zakres prac terenowych, dokonują podziału uczestników na grupy, rozdają sprzęt i materiały, które będą wykorzystywane w terenie, np. siatki do odławiania bezkręgowców, pojemniki, arkusze obserwacji, instrukcje do poszczególnych ćwiczeń, lupy, taśmy miernicze etc. – stosownie do tematu zajęć. Zajęcia prowadzą pracownicy edukacyjni Parku, niekiedy także pracownicy naukowo-badawczy lub służby terenowe Parku – głównie leśniczowie. Po dokonanych obserwacjach, pomiarach lub odłowach młodzież powraca do Ośrodka i opracowuje, pod okiem prowadzących, zebrany materiał. Zajęcia kończy podsumowanie, podczas którego młodzież referuje wyniki swojej pracy, dyskutuje nad nimi i wyciąga wnioski.

Źródło: www.wigry.win.pl/edukacja.htm