Jak poruszać z młodzieżą kwestie dotyczące zrównoważonego rozwoju? Publikujemy rozmowę z Joanną Klak z Fundacji Sendzimira, organizatorką konferencji ?Z myślą o przyszłości?, która odbyła się 11 lutego br w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Śremie.
Czy młodzież myśli o przyszłości? Nie tylko o tym, co będą robić za 10-20 lat, ale w jakim świecie będą żyć oni sami, ich dzieci?
Z pewnością! Uczestnicy konferencji pytali, co mogą zrobić, by zachować naszą planetę w jak najlepszym stanie dla kolejnych pokoleń. Chcą też działać, jednak potrzebują osób, które pokażą im, w jaki sposób wpływać na otaczającą ich rzeczywistość już od najmłodszych lat
A czy znają pojęcie "zrównoważony rozwój"?
Tak, ale niekoniecznie wiedzą, co dokładnie się pod nim kryje. Mają trudności z wytłumaczeniem go własnymi słowami. Po części wynika to z faktu, że „zrównoważony rozwój” to hasło często nadużywane i traktowane jedynie jako pusty slogan, z którym nie wiążą się wartości i działania.
Konferencja odbyła się w sobotę. Czy trudno było ściągnąć młodzież do szkoły w weekend?
Faktycznie, pójście do szkoły wcześnie rano w weekend, gdy nawet komunikacja miejska kursuje rzadziej, w dodatku w pierwszy dzień ferii, gdy na dworze mróz – to naprawdę nie zachęcało do wyjścia z domu 11 lutego. Ale frekwencja dopisała! Przyszło 65 młodych ludzi. Dla osób, z którymi rozmawiałam, głównym motywem uczestnictwa była ciekawość zagadnienia – w szkole nie ma zajęć, podczas których poruszane by były kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem. Ponadto sama zapowiedź formy warsztatowej brzmiała dla nich zachęcająco.
Nie była to zwyczajna lekcja ekologii. Co się działo w trakcie konferencji?
Młodzież jest bardzo wymagająca, stąd też forma przekazu musi być ciekawa, a sam temat przedstawiony tak, by od razu wzbudził zainteresowanie. Dlatego zaprosiłam do współpracy przyjaciół z Akademii Letniej „Wyzwania zrównoważonego rozwoju”, w której uczestniczyłam w ubiegłe wakacje. Centrum Promocji Ekorozwoju z Poznania pokazało młodzieży, że wybory i działania podejmowane każdego dnia mają wpływ na nasze środowisko. A co ważniejsze, że każdy z nas może podjąć działania, które pozwolą na zneutralizowanie naszego negatywnego wpływu na otoczenie. Warsztaty Piramida 2012 prowadzone przez Annę Gust przedstawiły zrównoważony rozwój i jego złożoność w globalnym kontekście. Młodzież dyskutowała na temat globalnego ocieplenia i starała się przeanalizować problem i znaleźć jego rozwiązanie. Sesja z Wojtkiem Szczepanikiem ze Stowarzyszenia Jeden Świat z Poznania przybliżyła europejski program „Młodzież w działaniu”, który finansowo wspiera inicjatywy podejmowane przez młodych ludzi.
Jak udało się utrzymać uwagę i zaangażowanie uczestników przez cały czas?
By zapewnić wymianę poglądów, dynamikę i możliwość interakcji podczas warsztatów wszyscy uczestnicy zostali podzieleni na trzy grupy (Środowisko, Ekonomia i Społeczeństwo) i wzięli udział
w trzech 90-minutowych sesjach. Wszystkie sesje miały charakter interaktywny. Trenerzy zastosowali gry integracyjne, pracę w grupach, dyskusje.
Dziś młodzież uczy się z książek, coraz częściej z internetu. Czego może nauczyć ich budowanie piramidy?
Warsztaty Piramida 2012 zrobiły na uczestnikach największe wrażenie. Po raz pierwszy zetknęli się z taką formą pracy grupowej i było to dla nich bardzo interesujące doświadczenie. Warsztat uzyskał również wysokie noty w ankiecie ewaluacyjnej. Uczestnicy docenili możliwość wymiany poglądów i uczenia się od swoich rówieśników. Piramida uczy pracy w grupie oraz formułowania i wyrażania własnych pomysłów. Jednak przede wszystkim uczy całościowego, systemowego spojrzenia na dane zagadnienie i poszukiwania rozwiązania, które nie tylko jest możliwe do zrealizowania, ale także uwzględnia różne, a często sprzeczne, interesy grup.
Studiowałaś w Polsce i Stanach Zjednoczonych. Czy podejście do nauczania tak złożonych zagadnień jak zrównoważony rozwój znacznie się różni w obu krajach?
Ogólnie systemy nauczania w tych dwóch państwach różnią się i każdy kraj mógłby znaleźć wzorce do naśladowania. Wydaje mi się, że w Polsce za duży nacisk kładzie się na teorię, czego z kolei trochę brakuje w USA. W szkole do której uczęszczałam, teoretyczną wiedzę od razu wykorzystywałam
w praktyce, realizując projekty na rzecz społeczności lokalnej. Zajęcia w Stanach Zjednoczonych mają zdecydowanie bardziej interaktywny charakter – jest bardzo dużo dyskusji, zadawania pytań, lekcje przebiegają dynamicznie. Często zapraszani byli eksperci oraz praktycy z danej dziedziny, którzy dzielili się swoimi doświadczeniami. Tego typu spotkania zawsze wzbudzały duże zainteresowanie.
45-minutowe lekcje i gęsto upakowany program nauczania nie sprzyjają organizowaniu zajęć w sposób warsztatowy. Co możesz poradzić nauczycielom, którzy chcieliby zorganizować podobną lekcję w swojej szkole?
Warto skontaktować się z organizacjami prowadzącymi działalność edukacyjną w tym zakresie, w Wielkopolsce to np. Centrum Promocji Ekorozwoju. Niektóre organizacje świadczą swoje usługi bezpłatnie. Inną możliwością jest wykorzystanie własnego potencjału. Marzec to miesiąc budowania piramid w ramach globalnego happeningu. Zachęcam do odwiedzenia stron internetowych Fundacji Sendzimira. Można na nich znaleźć przewodniki, instrukcje i filmy dotyczące budowania piramidy i planowania warsztatu oraz artykuły i linki do zasobów związanych z szeroko pojętym zrównoważonym rozwojem. Wszystko jest na wyciagnięcie ręki.
Dobre chęci i przygotowanie merytoryczne to jednak trochę mało. Potrzebne są zasoby – i finansowe, i ludzkie.
Można zaangażować rodzinę i przyjaciół. Jednym ze sponsorów konferencji była firma mojego taty, przyjaciele z Akademii Letniej poprowadzili warsztaty, wsparcia udzielili także wolontariusze. Dofinansowanie do konferencji zdobyłam w „Konkursie Małych Grantów”, który Fundacja Sendzimira organizuje dla absolwentów Akademii Letniej.
Mamy już pomysł, materiały, pieniądze i współpracowników. Co może stanąć na przeszkodzie i jak sobie z tym poradzić?
Planując konferencję miałam dwie obawy. Z jednej strony bałam się, że szkoła nieprzychylnie odniesie się do prośby o bezpłatne udostępnienie budynku na potrzeby organizacji konferencji. Jednak dyrekcja szkoły bardzo entuzjastycznie zareagowała na moją inicjatywę i okazała dużo wsparcia w organizacji konferencji. Wysoka frekwencja to m.in. zasługa akcji rekrutacyjnej przeprowadzonej przez szkołę. Obawiałam się również braku zainteresowania ze strony młodzieży. Ta jednak nie zawiodła. Co więcej wielu z uczestników zadeklarowało, że podejmie działania z zakresu zrównoważonego rozwoju, np. zobowiązali się segregować odpady i oszczędzać energię elektryczną. Ale byli też i tacy, którzy chcą realizować swoje projekty z wykorzystaniem środków z programu „Młodzież w działaniu” (np. punkt zbioru baterii). To bardzo cieszy i potwierdza, że warto poświęcić swój czas i energię, by organizować tego typu wydarzenia dla młodzieży.
*Joanna Klak – ukończyła studia w Wyższej Szkole Nauk Humanistycznych w Poznaniu oraz w Clinton School of Public Services w Arkansas. Absolwentka XIV edycji Akademii Letniej „Wyzwania zrównoważonego rozwoju”. Obecnie w Fundacji Sendzimira jest koordynatorem projektu „Europejskie Partnerstwo na rzecz Zintegrowanego Zarządzania Zrównoważonym Rozwojem” w Polsce.
O Fundacji Sendzimira
Fundacja Sendzimira jest wiodącą organizacją działającą na rzecz zrównoważonego rozwoju w Polsce. Od 15 lat inicjuje i wspiera projekty edukacyjne, badawcze i praktyczne mające na celu rozwiązywanie złożonych problemów środowiskowych, gospodarczych i społecznych, współpracując w tym celu z firmami, samorządami, organizacjami pozarządowymi, społecznościami lokalnymi oraz środowiskiem akademickim. Jednym z najważniejszych przedsięwzięć Fundacji jest realizowana od 14 lat Akademia Letnia „Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju”. Fundacja należy do międzynarodowej sieci AtKisson Group, zrzeszającej ekspertów i organizacje pracujące na rzecz zrównoważonego rozwoju.
