„Szlakiem osadników leśnych”

„Śladem osadników leśnych” (Bolimowski Park Krajobrazowy
w Skierniewicach, ul. Jagiellońska 29, Skierniewice)

Dzięki przebytej trasie lepiej poznamy historię osadnictwa w Puszczy Bolimowskiej, a także roślinność torfowisk czy łąk.

Budnicy byli ludźmi wolnymi. Żyli w lesie i z lasu. Rąbali puszczę i przerabiali drewno na popiół, potaż (węglan potasu, stosowany przy wyrobie mydła, szkła i barwników), dziegciu, smoły, terpentyny, kalafonii, garbników, węgla drzewnego i dziesiątków innych produktów. Ksiądz  Kluk  wymienia  produktów tych wręcz 230 ! O wielu z nich nie mamy już dziś najmniejszego pojęcia.

Żyjący w  budzie – zagłębionej w ziemi prowizorycznej, kurnej chacie, budnik – prawdziwy leśny człowiek, jawiący nam się  jako dzielny pionier, zmagający się z przyrodą zdobywca przepastnych kniei, nie był bynajmniej dobrym gospodarzem.

Nie wiadomo dokładnie, kiedy budnicy pojawili się w Puszczy Bolimowskiej. Lustracje dóbr królewskich z  połowy XIV wieku donoszą o istnieniu śródleśnych polan i ich mieszkańcach. Rozkwit budnictwa przypadł na wiek XVIII, kiedy to zaczęto zauważać pierwsze negatywne skutki puszczańskiego osadnictwa i nieokiełznanego trzebienia lasu.

Po budnictwie i budnikach nie pozostały żadne zabytki ani trwałe pamiątki oprócz „Bud”  w nazwach wielu wsi i … przekształconego krajobrazu! Przesiąknięty dymem z ogniska i zapachem dziegciu, żywiący się betkami i jagodami budnik dokonał zmian, których skutki okazały się wręcz niewyobrażalne. Polany bowiem nie zarastały ponownie lasem, lecz służyły jako łąki i pastwiska. Regularne koszenie i wypasanie uchroniło je przed inwazją drzew i krzewów, dobre warunki wilgotnościowe sprzyjały rozwojowi bogateji zróżnicowanej roślinności. Niezmienny, trwający nieraz przez całe stulecia sposób użytkowania sprawił, iż na polanach wykształciły się specyficzne, bardzo rzadkie za zarazem ciekawe zespoły roślinne. W ich florze znajduje się 20 gatunków roślin chronionych i 25 umieszczonych na „czerwonej liście” jako zagrożone wyginięciem. Dla wielu z nich polany Puszczy Bolimowskiej są już jednym z ostatnich miejsc występowania w środkowej Polsce.