Ośrodek od strony rezerwatu / Fot. Krzysztof Moroz
Projekt instalacji rzeka
W Nadleśnictwie Jarocin realizowana jest koncepcja nowej funkcji istniejącego tam Centrum Zarządzania Łęgami w Czeszewie. W efekcie zmian ośrodek zostanie wyposażony w innowacyjne instalacje edukacyjne.
Ośrodek Edukacji Leśnej – „Centrum Zarządzania Łęgami” w Czeszewie
ul. Szkolna 29
62-322 Orzechowo
Dane kontaktowe:
Nadleśnictwo Jarocin
ul. T. Kościuszki 43
63-200 Jarocin
e-mail: [email protected]
http://jarocin.lasypanstwowe.poznan.pl
Numer telefonu do ośrodka edukacyjnego:
(61) 438-31-21
W Nadleśnictwie Jarocin realizowana jest koncepcja nowej funkcji istniejącego tam Centrum Zarządzania Łęgami w Czeszewie. Obecnie ośrodek wyposażony jest w nowoczesną instalacje edukacyjną pn. „Rzeka”, ale na tym nie koniec.
Realizowana od 2006 roku koncepcja nowej funkcji budynku zakłada:
- Zrealizowano w 2008 – adaptacja budynku na biuro leśniczego i centrum edukacji, zagospodarowano dwie sale wystawiennicze, wyposażono salę multimedialną w nowoczesny sprzęt konferencyjny oraz odrestaurowano zabytkowy taras z którego przez lunety możemy obserwować panoramę Uroczyska od strony rzeki Warty.
- Zrealizowano w czerwcu 2009 – budowę instalacji edukacyjnej „Rzeka”, zakupiono kamery do zdalnej obserwacji życia zwierząt i pakiet edukacyjny „Dziuplaki”.
- Budowa kampingu i przystani kajakowej do 2012 r.
- Adaptacja stodoły i pozostałego otoczenia na kolejne koncepcje instalacji edukacyjnych do 2015 r
Środki Unijne
Projekt budowy infrastruktury i części wyposażenia ośrodka edukacyjnego jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013. Projekt jest realizowany w ramach: Priorytetu III „Środowisko przyrodnicze” Działanie 3.3 „Wsparcie ochrony przyrody”.
Rzeka
Głównym przedmiotem projektu była budowa instalacji edukacyjnej pod nazwą „Rzeka” – jako jednej z serii nowatorskich rozwiązań i koncepcji prowadzenia aktywnego nauczania w ośrodku edukacyjnym „Centrum Zarządzania Łęgami” w Czeszewie. Instalacja edukacyjna ”Rzeka” jest przestrzennym modelem koryta rzeki zbudowanym z materiałów naturalnych (ziemia, kamienie, drewno).
Konstrukcja instalacji umożliwia uczestnictwo w zabawie, której towarzyszyć będą: wrażenia akustyczne (pluski, szum morza, kapanie wody, zgiełk zainscenizowanej aglomeracji miejskiej), wizualne (światła, ruchome elementy przestrzeni – puzzle czy model oczyszczalni ścieków, płynące strugi wody, wyrastające rośliny) i oczywiście bodźce dotykowe (elementy zadań, zabawy dla uczestników tj. puzzle i inne elementy konstrukcji przedstawiające kolejne elementy instalacji). Realizowane jest tu bez wątpienia hasło: „bawiąc-uczyć”.
Wykonywane przez uczestników zadanie są komentowane przez oprowadzającego edukatora (padają też konkretne pytania i uzgodnienia przesłania tego etapu edukacji). Wykonane zadania, przeżyte przygody i komentarz edukatora mają uzmysłowić uczestnikom, rolę rzeki i wody jako takiej w życiu roślin, zwierząt i wreszcie człowieka. Uzmysłowić potrzebę ochrony wody jako źródła życia.
Projekt Instalacji edukacyjnej „Rzeka” prezentuje przestrzenny model koryta rzeki zbudowany z materiałów naturalnych (ziemia, kamienie, drewno). Połączono w nim zabawę wraz z nauką polegającą na wykonywaniu przez jej uczestników zadań, czynności podobnych do tych które są dziełem wody rzecznej i jej mieszkańców.
Poszczególnymi etapami zabawy są:
- napełnianie wiaderek wodą, z różnych źródeł,
- wylanie wody do rynny uruchamiającej nurt rzeki,
- budowa tamy bobrowej (puzzle),
- wywołanie (zainscenizowanie) powodzi, podmywanie brzegu,
- oczyszczanie rzeki ze śmieci i skażeń,
- powrót do rzeki czystej i ostatecznie morza.
Zabawie będą towarzyszyć wrażenia akustyczne: plusk, kąpanie, szum wody oraz rozmaite wrażenia dotykowe.
Dodatkowym celem jaki przyświecał realizacji projektu „Rzeki”, było umożliwienie jej równego dostępu wszystkim młodym uczestnikom i prowadzenie aktywnej edukacji „bez barier”, czyli skierowanej również do dzieci niewidomych i poruszających się na wózkach inwalidzkich.
Zaprojektowane koncepcje edukacyjne, nowe pomysły
W otoczeniu OEL „Centrum Zarządzania Łęgami” w Czeszewie zaprojektowano również szereg innych rozwiązań i koncepcji instalacyjnych, których realizację planuje się na przyszłe lata:
- instalacja „Drzewo” obrazująca obieg wody wokół drzewa,
- instalacja „Obszary błotne”, prezentacja zróżnicowanych środowisk wodno-błotnych, z zaznaczeniem zagrożeń związanych z deficytem wody,
- instalacja „Kłoda”, zapoznanie uczestników ze środowiskiem wilgotnym, wpływem wody na roślinność, glebę, pokazanie życia w martwym drewnie, budowa drewna zdrowego i chorego,
- Instalacja „Łęg”, pokazująca naturalny i wzorcowy fragment zanikających lasów łęgowych,
W pozostałych punktach zaprojektowano wykorzystanie istniejącej wiaty, zaprojektowano salę ćwiczeń wyposażoną w szereg stanowisk edukacyjnych (tematyka wody) oraz salę na piętrze. Planuje się również budowę dwóch parkingów rowerowo-samochodowych, pola biwakowego z altankami oraz przystani wodnej (kajakowej) na rzece Warcie.
Zwierzęta w „realu” oraz program edukacyjny „Dziuplaki”
Jednym z etapów modernizacji ośrodka był zakup pakietu edukacyjnego „Dziuplaki” – prezentacji multimedialnej pokazującej życie ptaków i nietoperzy w dziuplach starych drzew. Całość dopełnia ostatnie ogniwo realizacji projektu -zakup i montaż zestawu kamer do zdalnej obserwacji i rejestracji (na żywo) życia zwierząt w dziuplach, gniazdach i na tokowisku.
Zestaw ten został już zakupiony i obecnie zainstalowany w obejściu Ośrodka w Czeszewie, na tyłach budynku (od brzegu Warty) i po jego drugiej stronie (od rezerwatu „Czeszewski Las”). Kamery już działają i rejestrują na żywo najciekawsze fragmenty z narodzin i życia ptaków w budkach lęgowych. Stanowi to doskonały sposób aktywnej edukacji, gdzie obserwacja naturalnych zjawisk odbywa się na żywo przy odpowiednim komentarzu edukatora oprowadzającego grupę.
Zadania i założenia nadleśnictwa
Nadleśnictwo uważa, że edukacja prowadzona w oparciu o wyposażony ośrodek „Centrum Zarządzania Łęgami” w Czeszewie i o zbudowaną infrastrukturę pozwoli na zbudoanie pozytywnych – niekonsumpcyjnych postaw. Ukształtowane zostanie pokolenie nastawione na zachowanie środowiska w niepogorszonym stanie. Można to osiągnąć poprzez ukazanie przyrody w naturalnym i dobrym jej stanie i po przez przekazanie praktycznej wiedzy o sposobach jej ochrony.
Zaprojektowane zostały również inne koncepcje edukacyjne oraz turystyczne, w tym koncepcja zagospodarowania przestrzennego (budowy pól biwakowych, parkingów rowerowo-samochodowych oraz przystani kajakowej na rzece Warcie). Pozostałe inne instalacje edukacyjne będące również związane tematycznie z unikalną przyrodą lasów łęgowych otaczającą ośrodek, wodą, oraz mieszkańcami terenów nadrzecznych.
Lokalizacja
Lokalizacja ośrodka na terenie wiejskim – niezurbanizowanym umożliwia dostęp do bardzo wyrafinowanej edukacji z jednej strony młodzieży z terenów wiejskich, a z drugiej strony przyciąga atrakcyjnością swej oferty młodzież z miast. Szanse są więc wyrównane. Wybudowana instalacja edukacyjna dostępna jest również dla osób upośledzonych ruchowo, jak i dla ociemniałych i głuchych (stanowiło to również jedno z postawionych celów budowy tego typu infrastruktury edukacyjnej), poprzez wielorakość projektowanych do przekazania bodźców zmysłowych.
Ośrodek w Czeszewie położony jest bezpośrednio nad Wartą, a wycieczka po uroczysku lasów łęgowych wymaga przeprawy przez rzekę promem. Prom będący własnością nadleśnictwa jest także elementem infrastruktury edukacyjnej ośrodka. Powiązanie edukacyjnej zabawy (w wybudowanej instalacji) z wycieczką nad rzekę – wystarczy wspiąć się po schodach na wał przeciwpowodziowy tuż za płotem ośrodka – dostarczy dzieciom zestawu obrazów i informacji dających szansę na właściwy efekt edukacyjny.
Ośrodek edukacyjny „Centrum Zarządzania Łęgami” w Czeszewie położony jest przy Żerkowsko-Czeszewskim Parku Krajobrazowym, zachodniej części obszaru chronionego Natura 2000 „Dolina Środkowej Warty” oraz w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu „Czeszewski Las”. Unikalne położenie także ze względu na obecność rzadkich w skali Wielkopolski lasów łęgowych, może uczynić z ośrodka bardzo ważne ponadregionalne centrum promujące ochronę przyrody.
Koszt realizacji projektu, budowy części nowoczesnej infrastruktury w znacznym stopniu bo aż w 70%, był pokryty ze środków Unii Europejskiej. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013.
Oprac. Jakub Wojdecki
