Lasy, łąki, pola, zbiorniki wodne, rwące i spokojne rzeki, wspaniałe zabytki, urokliwie miejscowości i ich bogata historia, ciekawe legendy to tylko kilka aspektów, które zapełnią terminarz wyjazdu do Doliny Roztoki. Nawet jeśli wyjazd będzie kilkudniowy lub tygodniowy.
Roztocze to idealne miejsce do odpoczynku w zacisznym miejscu, gdzie nie słychać miejskiego gwaru. Jednak możliwość sięgnięcia po różnego rodzaju atrakcje również jest ważna. Wolny czas możemy spędzić na zwiedzaniu regionu, wyjazdach rowerowych, kajakach. Roztocze jest regionem posiadającym bardzo rozbudowane zaplecze noclegowe i gastronomiczne i stanowi doskonały cel wyjazdów!
Roztocze zbudowane jest ze skał powstałych w kredzie ? margli, opok i wapieni. Na nich zalegają utwory młodsze ? osadzone w warunkach płytkiego morza piaski, piaskowce wapniste i wapienie. W epoce lodowcowej na region nasunął się lądolód skandynawski ? wskazują na to gliny morenowe, głazy narzutowe.
Roztocze pod względem zróżnicowania rzeźby i budowy geologicznej można podzielić na 3 mezoregiony:
- Roztocze Zachodnie składa się głównie z lessów; lekko sfałdowane wierzchowiny i kontrastujące z nimi zbocza silnie porozcinane dolinami i wąwozami, ciągnącymi się nawet do kilku kilometrów i głębokości powyżej 20 m
- Roztocze Środkowe zbudowane głównie z piasków i wapieni, o dużym zróżnicowaniu krajobrazowym; w przełomach rzek występują skalne progi (szypoty); wewnętrzne partie wzgórz są płaskimi monotonnymi wierzchowinami urozmaiconymi izolowanymi wzgórzami ostańcowymi (np. Wapielnia ? 386 m n.p.m. lub Kamień z charakterystycznym zwieńczeniem skałkami)
- Roztocze Wschodnie zbudowane z utworów trzeciorzędowych, o urozmaiconej rzeźbie; występują wzgórza ostańcowe i największe względne różnice wysokości
Grzbietem Roztocza biegnie lokalny (w części ? również kontynentalny) dział wodny między dorzeczami Bugu i Wieprza (po stronie północnej) oraz Sanu i Dniestru (po stronie południowej). Rzeki przyjmują tu charakter górskich potoków o wartkim nurcie. Wewnętrzne partie Roztocza cechuje prawie zupełny brak wód powierzchniowych i głębokie zaleganie wód podziemnych. W strefie krawędziowej występują źródła szczelinowe o dużej wydajności i stałej temperaturze 9 °C.
Klimat Roztocza zbliżony jest do kontynentalnego. Opady są umiarkowane (600-650 mm rocznie) i występują zazwyczaj w czerwcu i lipcu, natomiast w sierpniu obserwuje się największe nasłonecznienie.
Flora regionu jest zróżnicowana w zależności od rzeźby, gleb i klimatu. Występują lasy liściaste lipowo-grabowe i bukowo-jodłowe (Roztocze Zachodnie), bory jodłowe (Roztocze Środkowe), bory sosnowe (Roztocze Środkowe i Wschodnie). Wielkie zasługi dla zachowania pierwotnej przyrody miało utworzenie w XVI w. zwierzyńca obok dzisiejszego miasta Zwierzyniec. Fauna obok pospolitych gatunków obejmuje rzadkie gryzonie, ptaki, płazy i gady.
Cały obszar Roztocza został w 2010 wyszczególniony przez BirdLife International jako ostoja ptaków IBA. Wszystkie gatunki uwzględnione spełniają kryterium IBA C1 – zagrożone w skali światowej (jedynie derkacz Crex crex), lub C6 – zagrożone w skali europejskiej. Do tych drugich należą bocian czarny (Ciconia nigra), trzmielojad zwyczajny (Pernis apivorus), orlik krzykliwy (Aquila pomarina), puszczyk uralski (Strix uralensis), dzięcioł białogrzbiety (Dendrocopos leucotos), dzięcioł czarny (Dryocopus martius), jarzębatka (Sylvia nisoria) oraz muchołówka mała (Ficedula parva)[3].
Parki narodowe i krajobrazowe na terenie Roztocza:
- Roztoczański Park Narodowy
- Krasnobrodzki Park Krajobrazowy
- Park Krajobrazowy Lasy Janowskie
- Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej
- Południoworoztoczański Park Krajobrazowy
- Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy
W średniowieczu Roztocze zamieszkiwane było przez zachodniosłowiańskich Lędzian i znajdowało się na pograniczu Małopolski i Rusi, na obszarze tzw. Grodów Czerwieńskich. W wyniku walk polsko-ruskich większa jego część znalazła się w XI wieku w granicach Rusi. Jego lędziccy mieszkańcy zostali wysiedleni przez Jarosława Mądrego lub ulegli zruszczeniu.
Peryferyjne i pokryte gęstymi lasami Roztocze było słabo zaludnione. Dopiero po przyłączeniu Rusi Czerwonej przez Kazimierza Wielkiego nastąpił stopniowy napływ osadników z Małopolski, Lubelszczyzny i Mazowsza. W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów Roztocze znajdowało się w granicach województw: lubelskiego, bełskiego i ruskiego. Zamieszkiwane było głównie przez ludność polską (na zachodzie) i ukraińską (na wschodzie), w miasteczkach liczni byli Żydzi, występowali także Niemcy, Ormianie i Wołosi. Rozwój regionu hamowały powtarzające się najazdy tatarskie
Podczas kampanii wrześniowej na terenie Roztocza wojska niemieckie rozbiły liczne oddziały polskie, zmierzające w stronę Lwowa (Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim). Kraina ponownie została podzielona przez granicę, tym razem niemiecko-radziecką (powstała tzw. Linia Mołotowa). W czasie okupacji Roztocze było terenem działania polskich oddziałów partyzanckich, toczących boje z Niemcami (Powstanie zamojskie) oraz ukraińskimi nacjonalistami (Partyzanckie walki polsko-ukraińskie w latach 1944-1945). Ostatecznie Roztocze podzielono między Polskę a ZSRR. W latach 1944-1947 usunięto z polskiej części ludność ukraińską (przesiedlenia do ZSRR, później Akcja Wisła), a polską z ukraińskiej (Wysiedlenie Polaków ze Lwowa).
Nazwa Roztocze pojawiła się dopiero pod koniec XIX wieku w opracowaniach geografów i geologów galicyjskich (B. Gustawicz 1881). Określenie to wywodzi się od gwarowego słowa roztoka, oznaczającego dział wodny. Prace A. M. Łomnickiego (1884-1898) przyczyniły się do wyodrębnienia Roztocza jako odrębnej krainy.
Izba Leśna we Floriance Roztoczańskiego Parku Narodowego:
Józefowska Kawaleria Rowerowa:
Olejarnia świąteczna Ruszów:
Roztoczańska Straż Konna:
Roztoczański Park Narodowy, Ośrodek Edukacyjno-Muzealny:
