Ślady kambryjskiego mięczaka. / Fot. Muzeum Ewolucji PAN
W sali poświęconej ewolucji ssaków króluje natomiast artystyczna rekonstrukcja słynnego australopiteka „Lucy” wykonana pod kierunkiem popularyzatora ewolucji Karola Sabatha. / Fot. Muzeum Ewolucji PAN
Misją Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN jest przyjazna popularyzacja wiedzy o ewolucji życia na Ziemi. Oprócz zwiedzania ekspozycji stałych i czasowych muzeum oferuje bogaty repertuar lekcji muzealnych oraz szkolenia dla nauczycieli.
Muzeum Ewolucji
Instytutu Paleobiologii PAN
Pałac Kultury i Nauki
Plac Defilad 1, 00-110 Warszawa
(wejście od ul. Świętokrzyskiej przez Pałac Młodzieży)
Telefon: (22) 656 66 37, fax: (22) 620 6225
E-mail: [email protected]
Tematy lekcji muzealnych i szkoleń skupiają się na palących problemach współczesnego ewolucjonizmu, takich jak pochodzenie człowieka, podbój lądów przez kręgowce oraz tajemnica zagłady dinozaurów. Omawiany też jest ogólny przebieg ewolucji na lądach, rezultaty wypraw paleontologicznych na pustynię Gobi oraz rodzaje skamieniałości.
W Muzeum prowadzone są także warsztaty edukacyjno-artystyczne oraz ?Urodziny wśród dinozaurów? ? atrakcyjna impreza edukacyjno-rozrywkowa dla najmłodszych (szczegóły zajęć w Muzeum). W muzealnym kiosku można zaopatrzyć się w maskotki dinozaurów, a także książki i inne wydawnictwa popularyzujące paleontologię i pokrewne nauki przyrodnicze.
Większą część Muzeum Ewolucji stanowi ekspozycja Instytutu Paleobiologii PAN, w jednej sal znajduje się też wystawa ?Zabójcy bez winy? zorganizowana przez Muzeum i Instytutu Zoologii PAN. Wystawa ta w ciekawy sposób ilustruje ewolucyjny wyścig zbrojeń, który toczy się już od milionów lat na naszej planecie. Trzon ekspozycji paleontologicznej tworzą szkielety dinozaurów znalezione na pustyni Gobi w latach 60 i 70. XX wieku przez polsko-mongolskie ekspedycje paleontologiczne pod kierunkiem prof. Zofii Kielan-Jaworowskiej. Największą salę Muzeum Ewolucji prawie całkowicie wypełnia masywny szkielet opistocelikaudii ? przedstawiciela roślinożernych dinozaurów, zwanych zauropodami. Przymocowana do długiej szyi zwierzęcia głowa została opisana pod inną nazwą (jako nemegtozaur), albowiem znaleziono ją w odległości kilku kilometrów od reszty szkieletu. Paleontolodzy podejrzewają jednak, że mogło to być jedno i to samo zwierzę.
Oprócz opistocelikaudii w największej sali Muzeum Ewolucji można podziwiać także inne gobijskie eksponaty, m.in. skamieniałe jaja dinozaurów, szczątki dinozaurów pancernych i prarogatych, a także drobne czaszki prymitywnych ssaków, które żyły na Ziemi ?w cieniu? wielkich dinozaurów. Największe wrażenie na zwiedzających wywołują jednak szkielety i czaszki krwiożerczych dinozaurów, odkrytych w kredowych skałach pustyni Gobi. Są one zgromadzone w osobnej sali. Dominuje tu wielki tarbozaur, azjatycki krewniak amerykańskiego T. rexa, pokazany w dwóch wersjach. Pierwsza przedstawia zwierzę w pochylonej posturze, z kręgosłupem położonym równolegle do podłoża. To wersja, jaką dziś przyjmujemy jako obowiązującą. Druga wersja przedstawia tarbozaura w pozycji kangura, tak jak go sobie wyobrażano kilkadziesiąt lat temu. Jak widać nie tylko dinozaury, ale także nasze o nich wyobrażenia ulegały ciągłej ewolucji. Najbardziej intrygującą skamieniałością w sali wielkich drapieżników jest deinocheir. Do naszych czasów przetrwały tylko olbrzymie przednie łapy tego zwierzęcia, zakończone wielkimi pazurami.
Przez długi czas w Polsce obowiązywał pogląd, że dla znalezienia wielkich gadów mezozoicznych trzeba organizować kosztowne ekspedycje w odległe regiony świata. Po raz pierwszy pogląd ten został zakwestionowany przez Gerarda Gierlińskiego z Państwowego Instytutu Geologicznego. Stwierdził on, że we wczesnojurajskich skałach Gór Świętokrzyskich aż się roi od tropów dinozaurów (ich przykłady można obejrzeć w sali wielkich drapieżników). Później posypał się prawdziwy grad nowych odkryć na terenie Polski.
Szczególnie interesujących znalezisk dokonano w Krasiejowie koło Opola, gdzie w 1993 roku zespół młodych badaczy pod kierunkiem profesora Jerzego Dzika odkrył prawdziwe cmentarzysko triasowych gadów i płazów. Prawdziwym klejnotem w krasiejowskiej kolekcji okazał się silezaur, niewielki krewniak najwcześniejszych dinozaurów. Jego szkielety oraz szczątki wielu innych lądowych i wodnych zwierząt z krasiejowskiego cmentarzyska, a także ich wspaniale wykonane rekonstrukcje, stanowią drugi po mongolskim blok tematyczny muzealnej ekspozycji.
W Muzeum Ewolucji nie brak też innych rodzimych akcentów, do których należy najstarsza znana żaba, pochodząca z triasowych utworów z okolic Krakowa. Wśród innych eksponatów zwracają uwagę szkielety gadów latających oraz słynnych praptaków z późno jurajskich utworów Niemiec. Te unikatowo zachowane skamieniałości należą do najbardziej przekonywujących dowodów teorii ewolucji. W sali poświęconej ewolucji ssaków króluje natomiast artystyczna rekonstrukcja słynnego australopiteka ?Lucy? wykonana pod kierunkiem popularyzatora ewolucji Karola Sabatha. Przedstawiana obok kolekcja czaszek kopalnych człowiekowatych ilustruje najważniejsze trendy ewolucyjne prowadzące do powstania człowieka.
Najnowszą część stałej ekspozycji w Muzeum Ewolucji stanowi wystawa ?Kto mi dał nogi? Podbój lądów przez kręgowce?. Tworzy ją szereg poglądowych paneli objaśniających wyjście kręgowców na ląd, zaś najciekawszym eksponatem jest rekonstrukcja stada taplających się nad brzegiem rzeki tiktalików ? płazoryb, których skamieniałe szczątki znaleziono w dewońskich skałach Kanady. Warto im się przyjrzeć z bliska ? gdyby takie zwierzęta nie zdecydowały się na wyjście z wody, na lądach nie było by żadnych kręgowców, w tym również człowieka.
Muzeum Ewolucji PAN oferuje różnorodne formy zwiedzania, dostosowane do wieku i poziomu zwiedzających.
Dla grup zorganizowanych niezbędna jest rezerwacja – (22) 656 66 37
- Zwiedzanie z przewodnikiem
(od wtorku do piątku) po wystawach Instytutu Paleobiologii: Ewolucja na lądach oraz Muzeum i Instytutu Zoologii: Zabójcy bez winy oprowadzają pracownicy IP PAN i MIZ PAN
Cena: 8 zł od osoby
- Lekcje muzealne
45-minutowy wykład, tematy i terminy należy uzgadniać z przewodnikiem
Cena: 8 zł od osoby
- Lekcje muzealne (45 min) dla grup młodszych
tematy:
? Ewolucja na lądach (ekspozycja muzealna)
? Wyprawy paleontologiczne na pustynię Gobi (prezentacja multimedialna i ekspozycja muzealna)
? Tropy i skamieniałości (ekspozycja muzealna) - Lekcje muzealne (45 min) dla grup zaawansowanych
tematy:
? Antropogeneza (wykład i prezentacja multimedialna)
? Podbój lądów przez kręgowce (wykład, prezentacja multimedialna, ekspozycja muzealna)
? Co zabiło dinozaury? (wykład i prezentacja multimedialna)
- Warsztaty edukacyjno-artystyczne (czwartki)
2 godziny lekcyjne zajęć ? lekcja muzealna połączona z pracą pod kierunkiem plastyka
Cena: 10 zł od osoby
Podczas pierwszej godziny warsztatów uczestnicy mają możliwość szczegółowego zapoznania się z eksponatami w ramach specjalnej lekcji muzealnej. Poszczególne spotkania mają charakter tematyczny i są dostosowywane do wieku i oczekiwań uczestników. Po zwiedzaniu ekspozycji uczniowie zapraszani są na zajęcia plastyczne.
Podczas zajęć plastycznych dzieci i młodzież tworzą własne dzieła, wykorzystując wiedzę zdobytą podczas zwiedzania muzeum, a także swoją nieograniczoną wyobraźnię. Podczas zajęć edukatorzy dodają uczestnikom odwagi i wiary w swoje siły, a także pokazują i uczą przeróżnych technik plastycznych i sposobów kreowania.
Zajęcia dydaktyczne prowadzone przez pracowników Instytutu Paleobiologii PAN mają na celu pogłębianie szeroko pojętej wiedzy o biologii, a w szczególności o ekologii, paleontologii i ewolucji. Dzieci są także uwrażliwiane na sztukę, tworzenie i odkrywanie. Warsztaty plastyczne pokazują, że poprzez nieskrępowaną zabawę, otwartość i użycie swej wrażliwości poprzez kontakt ze sztuką, można szerzej i w bogaty sposób spojrzeć na świat. A następnie zbudować na nowo dawno wymarłe krainy wraz z jego mieszkańcami.
Źródło: www.muzewol.pan.pl
