Szkło jest surowcem, który może być przetwarzany praktycznie bez końca. Stłuczka szklana doskonale sprawdza się jako materiał do produkcji nowych wyrobów ze szkła. Jednak, by móc ją wykorzystać w ten sposób, konieczne jest prawidłowe segregowanie.
Szkło zasadniczo produkuje się z trzech prostych składników: piasku kwarcowego, wapienia i sody amoniakalnej. Tak naturalny skład sprawia, że szkło nadaje się do recyklingu bez końca. Dzieje się tak dlatego, że szklany surowiec zachowuje wysoką jakość po każdym cyklu recyklingu. Jego przetwarzanie to oszczędność surowców, a także nakładów energii, ponieważ wytwarzanie produktów ze szkła z recyklingu jest mniej energochłonne niż produkowanie od nowa. Jeszcze jedną proekologiczną zaletę szkła stanowi fakt, że nie rozkłada się ono na szkodliwe substancje chemiczne, które potem mogłyby trafić do ziemi lub oceanów.
Jak segregować?
Przed wrzuceniem do pojemnika warto opłukać opakowanie, gdyż resztki spożywcze to pokusa dla owadów i bakterii. Mogą natomiast pozostać etykiety, ponieważ szkło i tak jest czyszczone w fabryce.
Zazwyczaj do wyboru są dwa pojemniki: na szkło kolorowe i białe. Przyspiesza to gospodarowanie surowcami. Ponadto taki podział wiąże się z późniejszym wykorzystaniem go do produkcji nowych produktów.
Niezwykle istotne przy segregacji szklanej frakcji jest to, aby do pojemników nie wyrzucać szyb, ceramiki, żarówek czy naczyń żaroodpornych. Z uwagi na inną niż szkło opakowaniowe temperaturę topnienia mogą one uszkodzić piec w fabryce. Takie odpady jak szyby, kineskopy, szkło stołowe i inne niedozwolone rodzaje szkła można oddać samodzielnie w punkcie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych na terenie gminy. Co ważne, wrzucając do pojemnika szklane opakowania, np. butelki i słoiki, warto pamiętać, by nie zawierały one elementów z innych surowców, choćby zatyczek czy zakrętek. Mieszkaniec nie powinien dodatkowo tłuc szkła przed wrzuceniem do pojemników, gdyż wtedy do jego stopienia zużywa się więcej energii.
Z pojemników na odpady szkło trafia na linię sortowniczą, następnie zachodzą procesy doczyszczania i dalszego sortowania na poszczególne frakcje. Przed powtórnym wykorzystaniem stłuczka szklana musi przejść tzw. proces uzdatniania, który polega głównie na oczyszczeniu i pokruszeniu szkła oraz na podziale na kolory. Dopiero wtedy uzdatniona stłuczka szklana, doprowadzona do postaci granulatu bezbarwnego, brązowego, zielonego lub brązowo-zielonego, jest gotowa do użycia jako surowiec do wtórnego topienia i produkcji wyrobów szklanych w hutach szkła.
Dlaczego recykling?
Recykling odpadów szkła opakowaniowego przyczynia się do zmniejszenia ilości odpadów gromadzonych na składowiskach. Najbardziej efektywne jest poddanie odpadów powtórnemu wytopowi w piecu szklarskim, by wytworzyć szklane wyroby.
Zastosowanie stłuczki szklanej w procesie topienia szkła zmniejsza także emisję CO2 wskutek redukcji zużycia paliwa, ograniczenie emisji chloru i fluoru, zmniejszenia emisji pyłów poprzez redukcję ilości zużywanych pierwotnych surowców. Tona tłuczki szklanej to o ok. 220 kg mniejsza emisja dwutlenku węgla do atmosfery oraz oszczędność 1200 kg surowców do produkcji szkła.
Szklane kampanie
Mając świadomość, jak istotny wpływ na jakość surowca ma właściwe segregowanie szkła, warto kłaść nacisk na edukację ekologiczną w tym zakresie. Na co zwracać uwagę? ? Szkło to wynalazek samej natury ? powstaje z piasku kwarcowego i dodatków. Skoro szklane wyroby w 100% nadają się do ponownego przetwarzania, warto wrzucać opakowania szklane do odpowiednich pojemników, by możliwie najbardziej wykorzystać ten surowiec ? opowiada Małgorzata Masłowska-Bandosz, ekspert ds. edukacji ekologicznej w firmie Abrys.
Inicjatorami kampanii dedykowanych stricte opakowaniom szklanym zwykle są podmioty, które wprowadzają do obrotu opakowania szklane (głównie branża piwowarska), ale także ci, którzy je produkują ze stłuczki szklanej, czyli huty szkła. Przykładem kampanii dedykowanej szklanej butelce zwrotnej jest działanie Carlsberga pod wiele mówiącym tytułem ?Weź mnie w obroty?. Nie każdy wie, że butelka szklana może być użyta ? przed przetworzeniem ? co najmniej dwudziestokrotnie! Jednak rzeczywistość dowodzi, że jej życie kończy się po ośmiu, maksymalnie dwunastu cyklach. Nie musi tak być! Akcja ma spopularyzować proekologiczne myślenie i odpowiedzialne zadania konsumenckie. Drobny gest ? oddawanie butelek do sklepu ? to wielki zysk dla środowiska. Carlsberg ? poza tą kampanią ? organizuje również m.in. wymianę opakowań szklanych na sadzonki roślin.
Popularyzacja szkła jako materiału, który można bez końca poddawać recyklingowi z zachowaniem jakości, to idea przyświecająca pomysłodawcom globalnej kampanii marketingowej ?Glass is Life?. Akcja prowadzona jest przez producenta opakowań szklanych Owens-Illinois (O-I). Stosując stłuczkę szklaną do produkcji nowych butelek i słoików, można stworzyć zamknięty cykl, jednocześnie eliminując wykorzystywanie nowych zasobów naturalnych. O-I planuje zwiększać proporcje użycia stłuczki przy jednoczesnym obniżeniu zużycia energii i emisji dwutlenku węgla. Kampania prezentuje główne korzyści płynące z ponownego wykorzystania szkła. Jest realizowana w czternastu wybranych krajach, w tym w Polsce.
? Najważniejszy przekaz, jaki powinien płynąć z działań edukacyjnych dotyczy tego, że niepotrzebne opakowania szklane można w nieskończoność przetapiać na nowe bez straty ich jakości. Recykling opakowań szklanych jest procesem stosunkowo prostym ? szczególnie w porównaniu do niektórych konkurencyjnych materiałów opakowaniowych ? komentuje Tomasz Szymkowiak, dyrektor wydawnictw w firmie Abrys, wieloletni uczestnik komisji w kategorii ?Szklana statuetka? w Konkursie o Puchar Recyklingu.
Język korzyści
Zbierając szkło, oszczędza się coraz trudniej dostępne surowce, takie jak: piasek szklarski, dolomit i wapień sody. Zmniejszone wydobycie tych surowców oznacza także wkład w ochronę krajobrazu. Przetwarzanie szkła to także ograniczenie składowania odpadów, gdyż na składowiska trafia o kilkaset tysięcy metrów sześciennych odpadów szklanych mniej. Ponadto istotne są też korzyści społeczne: oczyszczanie stłuczki, jej zbiórka i logistyka generują miejsca pracy.
Przetwarzając szkło, czyli stosując stłuczkę szklaną jako surowiec (zamiast surowców pierwotnych), zmniejszamy energochłonność produkcji, a tym samym redukujemy emisję CO2 oraz innych zanieczyszczeń powietrza. Obecnie w Polsce rocznie recyklingowi poddaje się kilkaset tysięcy ton stłuczki szklanej ? producenci szkła żywią nadzieję, że strumień przetopionej stłuczki w najbliższym czasie zbliży się do poziomu miliona ton rocznie! Jednak wciąż jest wiele do zrobienia, więc społeczeństwo potrzebuje kolejnych skutecznych, pomysłowych i inspirujących kampanii edukacyjnych na temat selektywnej zbiórki szkła.
Emilia Seweryn, Dział Edukacji Ekologicznej, Abrys
Artykuł został opublikowany w marcowym wydaniu miesięcznika „Recykling”
