Wystawa „Papier – produkt globalny” została przygotowana w grudniu 2005 r. przez trzy organizacje: Stowarzyszenie Ekologiczne Eko-Unia, Robin Wood i Federację Zielonych Gaja, a jej uroczyste otwarcie odbyło się w maju br. we Wrocławiu.
Ekspozycja ta jest kluczowym elementem jednego z dziesięciu lokalnych projektów wspartych grantami przez Koalicję Edukacji Ekologicznej w ramach ogólnopolskiego programu „Wszystkie Kolory Recyklingu”.
Treść wystawy, adresowanej przede wszystkim do uczniów wszystkich szkół (podstawowych i ponadpodstawowych), wzorowana jest po części na niemieckiej, stworzonej w ramach „Inicjatywy 2000 plus”. Składa się z sześciu tablic, z których każda przedstawia pewien aspekt problemów związanych z produkcją papieru.
Na pierwszej tablicy przedstawiane są statystyki dotyczące zużycia papieru na całym świecie, w tym również w Polsce. Wynika z nich, że 20% ludności świata zużywa aż 80% produkcji papieru.
Druga tablica sygnalizuje dramatyczne skutki całkowitych, po części nielegalnych wyrębów lasów na całym świecie, na przykładzie wilgotnych lasów iglastych Kanady. Przedstawione jest na niej w skrócie znaczenie lasów dla utrzymania różnorodności biologicznej. Umieszczone jest także przypomnienie, że niszczenie lasów odbywa się najczęściej z pominięciem i/lub naruszaniem praw własności ziemi rdzennych mieszkańców tych terenów. Las odgrywa wielką rolę w życiu społeczeństwa, która nie da się zredukować do ceny drewna. Jest on źródłem bogactwa również w znaczeniu kulturowym i duchowym.
Trzecia tablica, zwana „bilansem ekologicznym”, zawiera dane przedstawiające koszty produkcji papieru z drewna (świeżych włókien) i z makulatury. Wymowa liczb jest jednoznaczna – papier z makulatury jest tańszy i oznacza znaczące obniżenie ilości szkodliwych odpadów. Zbieranie i przetwarzanie makulatury nie ma nic wspólnego z oderwanym od życia idealizmem, co często zarzuca się organizacjom ekologicznym.
Kolejna tablica zwraca uwagę na istotny aspekt produkcji papieru – celulozę (produkt pośredni między drewnem a papierem), która musi być wybielana chemicznie. Stosowane są różne metody wybielania: z użyciem chloru lub bez. Te pierwsze, bardziej szkodliwe dla środowiska, nadal stosowane są w krajach Trzeciego Świata, gdzie ochrona środowiska nie stała się jeszcze sprawą priorytetową. W krajach Unii Europejskiej przeważają metody mniej szkodliwe.
Piąta tablica obrazuje, że zbieranie makulatury w Polsce nie jest działaniem nieznanym, a wręcz przeciwnie – model zbierania makulatury upowszechnia się. W sukurs przychodzi też kształcenie ekologiczne dzieci w szkołach, gdzie często prowadzone są różne projekty związane z gospodarką leśną.
Ostatnia tablica przedstawia zarówno założenia „Inicjatywy 2000 plus”, jak i historię projektu „Postaw na makulaturę – zeszyty szkolne mogą chronić lasy”. Podane są na niej w skrócie korzyści wynikające z używania materiałów szkolnych, a szczególnie zeszytów, z makulatury.
W porównaniu z niemiecką wystawą, polska wersja jest uboższa w tablicę przedstawiającą oznakowanie papieru – tzn. znaki towarowe określające pochodzenie papieru i formę jego wybielenia. W Polsce znaki te nie są zarejestrowane i istnieje duża dowolność, którą wykorzystują producenci. Niestety, najczęściej w ogóle brak jest informacji o pochodzeniu surowców i rodzaju wybielania.
Dominik Dobrowolski, Fundacja Nasza Ziemia
Szkoły z całej Polski mogą zamówić wystawę, muszą jednak pokryć koszty jej transportu oraz ekspozycji. Wszystkie zainteresowane szkoły lub samorządy mogą zgłaszać chęć prezentowania wystawy na swoim terenie do koordynatora projektu Patrycji Szambelan ze Stowarzyszenia Eko-Unia z Wrocławia (e-mail: [email protected]).
Z okazji uchwalenia przez polski parlament pakietu ustaw, dzięki któremu zaczął funkcjonować system odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, organizacja odzysku Rekopol zorganizowała w warszawskich Łazienkach Królewskich konferencję pt. „5 lat systemu odzysku i recyklingu w Polsce”. W czasie konferencji został m.in. przyznany tytuł „Organizacja o największych zasługach w budowie, wspieraniu i organizowaniu systemu odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w Polsce” dla zwycięzcy plebiscytu przeprowadzonego przez Rekopol. Niekwestionowanym jego zwycięzcą została Fundacja Nasza Ziemia, która otrzymała najwięcej głosów od przedsiębiorców, organizacji społecznych, samorządów, mediów i szkół z całej Polski.
